Liturgia

(130 -maj -czerwiec2004)

Poprzez znaki

Robert Słociński

Techniczne przygotowanie Eucharystii ma wielki wpływ na to aby znaki liturgiczne stały się jak najbardziej wyraźne i dostrzegalne

Wnowym „Ogólnym Wprowadzeniu do Mszału Rzymskiego” czytamy: „Jest bardzo ważne, aby sprawowanie Mszy św., czyli Wieczerzy Pańskiej, zostało tak uporządkowane, by wyświęceni szafarze, jak i wierni, uczestnicząc w niej zgodnie ze swoim miejscem we wspólnocie Kościoła (ze swoją godnością), czerpali stąd coraz obfitsze owoce, dla osiągnięcia których Chrystus Pan ustanowił eucharystyczną Ofiarę swego Ciała i Krwi, jako pamiątkę swojej śmierci i zmartwychwstania, oraz powierzył ją Kościołowi, umiłowanej Oblubienicy.(…) każdą celebrację przygotowuje się tak, aby prowadziła do świadomego, czynnego i pełnego uczestnictwa wiernych, obejmującego ciało i duszę, płonącego wiarą, nadzieją i gorącą miłością.”
Jednym z przygotowań umożliwiających taki właśnie sposób przeżycia Mszy św. jest — używając języka inżynierskiego — techniczne przygotowanie Eucharystii.
Mam tu na myśli czynności związane z przygotowaniem przedmiotów i naczyń liturgicznych oraz samej służby liturgicznej. Sprawowanie Eucharystii dokonuje się poprzez znaki, które podtrzymują, umacniają i wyrażają wiarę. To właśnie przygotowanie ma wielki wpływ na to, aby znaki te stały się jak najbardziej wyraźne i dostrzegalne. Tym rodzajem przygotowania chciałbym się podzielić.
Przygotowanie Eucharystii należy rozpocząć na tyle wcześnie, aby wszystko było gotowe przed przybyciem głównego celebransa do zakrystii.
Rozpoczynamy je od zapoznania się z kalendarzem liturgicznym, według którego odnajdujemy i zaznaczamy właściwe dla danego dnia teksty liturgiczne w mszale oraz teksty liturgii słowa w lekcjonarzu i ewangeliarzu. Oczywiście może się zdarzyć, że główny celebrans ze względu np. na specjalną intencję sprawowanej Mszy św. poprosi o zaznaczenie jakiegoś dodatkowego lub innego tekstu niż te wyznaczone na dany dzień.
Dalej czas na przygotowanie przedmiotów i naczyń liturgicznych oraz chleba, wina i wody. W tym momencie niezbędne są informacje o liczbie kapłanów, którzy będą koncelebrowali Mszę św. i o formie komunii św. wiernych. Brak takich informacji może spowodować, że przygotowane zostaną nieodpowiednie (ze względu na wielkość) naczynia liturgiczne oraz zbyt mała ilość chleba i wina. Należy zadbać, aby przedmioty i naczynia liturgiczne oraz bielizna kielichowa były czyste, a także aby chleb, wino i woda były zdatne do spożycia i nie zawierały innych substancji. Dobrze, jeśli za ten etap przygotowania odpowiedzialna jest jedna osoba. Może to być osoba pełniąca na stałe posługę w zakrystii lub inna osoba do tego wyznaczona, np. ktoś ze służby liturgicznej.
Teraz kolej na służbę liturgiczną, dla której posługa rozpoczyna się co najmniej na kwadrans przed rozpoczęciem Mszy św. i nie ma mowy o żadnym spóźnieniu. Osoba odpowiedzialna za służbę liturgiczną lub ceremoniarz rozdziela funkcje i udziela wskazówek. Osoba ta powinna zwrócić uwagę na czystość szat liturgicznych służby i sposób ich założenia. Nie zapominajmy, że wygląd i postawa służby liturgicznej mają wyrażać głęboką pobożność i podkreślać świętość sprawowanych obrzędów (zwróćmy także uwagę na to, czego nie okrywa szata liturgiczna: czystość butów, rąk i paznokci, twarzy oraz włosów). W przypadku lektora i kantora, przygotowanie do Eucharystii powinno rozpocząć się jeszcze w domu od zaznajomienia się z tekstami liturgii słowa.
Kolejny etap to rozmieszczenie niezbędnych przedmiotów i naczyń liturgicznych we właściwych miejscach w prezbiterium, tak aby w czasie celebrowania Eucharystii ograniczyć do minimum przemieszczanie się służby liturgicznej po prezbiterium. W tym przygotowaniu bierze udział cała służba liturgiczna i powinno być ono podzielone według funkcji pełnionych podczas sprawowania Eucharystii, a nad całością czuwać powinien ceremoniarz. Mszał oraz pomocnicze teksty modlitw i pieśni powinny zostać położone przy miejscu przewodniczenia. Lekcjonarz układamy na ambonie. Na kredensie powinny się znaleźć kielich wraz z puryfikaterzem, palką i korporałem, patena z chlebem, ampułki z winem i wodą, pateny do rozdawania komunii św. oraz zestaw do lavabo. Jeśli Msza św. będzie koncelebrowana, nie zapomnijmy o przygotowaniu na kredensie odpowiedniej ilości tekstów Modlitwy Liturgicznej dla koncelebransów. Jeśli w czasie Eucharystii przewidziana jest procesja z darami (o czym też powinniśmy wiedzieć wcześniej) patena z chlebem oraz ampułki z winem i wodą powinny zostać umieszczone na drugim kredensie poza prezbiterium, tak aby umożliwić procesyjne przyniesienie darów do ołtarza. Oba kredensy powinny być nakryte białymi serwetami. Pamiętajmy, że na ołtarzu, na którym pod sakramentalnymi znakami uobecnia się ofiara krzyża, można umieszczać tylko te przedmioty, które są konieczne przy sprawowaniu mszy św. Nie zapomnijmy o przygotowaniu klucza do tabernakulum i sprawdzeniu oleju w świecach.
Następnie przygotowujemy szaty liturgiczne dla celebransa (koncelebransa, diakona). Właściwy na dany dzień kolor szat podawany jest w kalendarzu liturgicznym.
Pozostaje jeszcze przygotowanie kadzielnicy, kadzidła, świec i krzyża do procesji, jeśli jest ona przewidziana, włączenie oświetlenia i nagłośnienia.
Całość przygotowania kończymy najbardziej niezbędnymi wskazówkami ceremoniarza, uformowaniem procesji i odmówieniem modlitwy służby liturgicznej przed Mszą św. Tak przygotowani, w modlitewnym skupieniu, oczekujemy na przybycie głównego celebransa.
Po przybyciu do zakrystii głównego celebransa (koncelebransów, diakona) pozostaje jeszcze pomoc w nałożeniu szat liturgicznych. Ceremoniarz przekazuje informacje o tym, co i jak zostało przygotowane oraz przeprowadza ewentualne zmiany na życzenie celebransa.
Pamiętajmy, że całe techniczne przygotowanie odbywa się w bezpośredniej bliskości Najświętszego Sakramentu, stąd powinniśmy w jego trakcie zachować spokój, skupienie, a rozmowy ograniczyć do niezbędnego minimum. Służba liturgiczna, wynosząc przedmioty i naczynia liturgiczne do prezbiterium, powinna być ubrana w szaty liturgiczne i okazywać należny szacunek ołtarzowi i Najświętszemu Sakramentowi w sposób, w jaki czyni to w trakcie Mszy św.
Właściwe i sprawne techniczne przygotowanie Eucharystii zależy od poziomu przygotowania służby liturgicznej, a ten zaś od właściwej formacji duchowej tej służby.