Kapłaństwo

(127 -styczeń2004)

z cyklu "Najpiękniejsze wersety"

Daniel

Samuel

W owym czasie powstanie Michał, wielki książę, opiekun synów twojego narodu. Będzie to czas ucisku, jakiego nie było, odkąd naród istnieje, aż do tego czasu. (…) Wielu śpiących w prochu ziemi obudzi się: jedni do życia wiecznego, inni ku hańbie i wiekuistej zgrozie. Dn 12,12

Księgę Daniela można podzielić na część narracyjną, mającą charakter budujący — są to rozdziały 1–6 oraz część prorocką obejmującą cztery wizje apokaliptyczne — rozdziały 7–12. Po omówieniu części narracyjnej, w poprzednim numerze zajęliśmy się częścią prorocką, przedstawiając pierwszą wizję Daniela, opisaną w 7 rozdziale Księgi.
Rozdział 8 rozpoczyna hebrajską część Księgi Daniela — poprzednie rozdziały (z wyjątkiem 1, również hebrajskiego), napisane zostały po aramejsku.
Druga wizja Daniela mówi o zwierzętach: baranie i koźle: „Oto jeden baran stał nad brzegiem. Miał dwa rogi. Rogi te były wysokie, jeden był wyższy od drugiego, a potem wyższy się podniósł, bódł na wszystkie strony i żadne zwierzę nie mogło stać przed nim. Czynił co chciał i rósł w potęgę. I przyszedł kozioł z zachodu, ale nie dotykał ziemi, miał okazały róg między oczami, dopadł barana, pastwił się nad nim, połamał oba rogi — baran nie miał siły, aby się mu oprzeć. Kozioł rzucił go na ziemię i rósł w potęgę, a gdy stał się silny, został złamany jego okazały róg. Na jego miejsce powstały cztery okazałe rogi, na cztery wiatry nieba” (por. Dn 8,3–8).
Baran był symbolem Persji, kozioł imperium greckiego (zwłaszcza później Seleucydów). W wierszu: „Na jego miejscu powstały okazałe cztery rogi” (8,8a) chodzi o panowanie Aleksandra Macedońskiego, a po nim jego czterech generałów (diadochów), którzy po jego śmierci podzielili olbrzymie imperium.
„Z jednego z nich wyszedł jeden mały róg i rósł bardzo szybko w kierunku południa, w kierunku wschodu i w kierunku ozdoby ziemi” (Dn 8,9). Chodzi tutaj o Antiocha Epifanesa i jego wyprawy przeciwko Egiptowi (południe), Partom (wschód) i Jerozolimie (ozdoba ziemi). Wersety 10–12 są bardzo trudne do skomentowania, natomiast od wersetu 13 rozpoczyna się opis rozmowy aniołów. Jeden z nich wyjaśnia następnie Danielowi znaczenie wizji. Anioł ten nosi imię Gabriel (!) — po raz pierwszy w Piśmie św. jest tu wspomniane imię anioła.
Dziewiąty rozdział Księgi to kolejna wizja — proroctwo o siedemdziesięciu tygodniach. „Ja, Daniel, rozważałem liczbę lat w księgach, które mówią, że Jahwe przemówił do proroka Jeremiasza, iż siedemdziesiąt lat upłynie nad spustoszoną Jerozolimą” (Dn 9,2). Daniel modlił się następnie długo i gorąco (Dn 9,4–20), po czym za pośrednictwem anioła Gabriela otrzymał objawienie nadające nowe znaczenie proroctwu Jeremiasza. Claus Schedl w swojej „Historii Starego Testamentu” (tom V s. 298) tak pisze: „Nie dostrzegając symbolicznej wartości liczb, próbowano na tej podstawie stworzyć system chronologiczny. 70 razy siedem daje 490 lat. Przyjmowano różne punkty wyjścia: słowo Jeremiasza o 70 latach (605), uprowadzenie do niewoli (586), edykt Cyrusa, Dariusza lub Artakserksesa (538,520,458). Gdy idzie o punkt dojścia w czasach po niewoli lub mesjańskich, nie osiąga się żadnych rezultatów lub jedynie przybliżone. Borgongini Duca próbował nawet z 401 słów dziewięciu rozdziałów wyliczyć dokładne daty z życia Jezusa, ale był to daremny trud”.
Wyjaśnienie 70 tygodni nie jest łatwe zarówno ze względu na źle zachowany tekst jak i z uwagi na niedokładnie znany sens niektórych używanych w proroctwie określeń. Egzegeci dają rozmaite interpretacje tego tekstu.
Ostatnia, czwarta wizja, obejmuje rozdziały 10–12 Księgi Daniela. Danielowi ukazuje się anioł, który przygotowuje Daniela na przyjęcie słów objawienia oraz umacnia go (Dn 10,4–19). Imię anioła nie jest podane, uważa się jednak, że chodzi tutaj znów o Gabriela, znanego z poprzednich rozdziałów. Dalej następuje opowieść anioła (Dn 11,2b–12,4). Z pozoru dotyczy ona przyszłych zdarzeń, w rzeczywistości jest to opis tego, co już się dokonało — od okresu perskiego po panowanie Antiocha Epifanesa. Opowieść ukazuje historię działania Boga, który ingeruje w dzieje świata, aby doprowadzić go do zamierzonego przez siebie celu. Szczytem tej opowieści, jak i całej Księgi Daniela, są wersety 12,1–4 — wizja przyszłego zmartwychwstania.